آشنایی با بیماری واریس؛ علائم، علل و درمان واریس پا
احتمالا وقتی که متوجه رگه‌های آبی کم‌رنگ پیچ‌خورده روی پاهایتان شدید، به دنبال راهکارهایی برای درمان آن‌ها بوده‌اید و پشنهادهای زیادی مثل نوشیدن چای زنجبیل، ماساژ یا حتی ورزش، در اینترنت توسط افراد مختلف، داده شده بود.
اما حقیقت این است که این روش‌ها هیچ نتیجه‌ای ندارند؛ زیرا زمانی که رگ‌های واریسی قابل مشاهده می‌شوند، دیگر نمی‌توان آن‌ها را در خانه درمان کرد.
به گفته متخصصان پوست و جراحانی که در زمینه درمان واریس پا و رگ‌های عنکبوتی تخصص دارند، عوامل ایجاد این رگ‌ها همیشه قابل پیشگیری نیستند و ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل عمیق‌تر در سیستم گردش خون باشند. بنابراین، برای درمان مؤثر واریس پا، باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
در این مقاله توضیح می‌دهیم که واریس پا دقیقاً چیست، چرا اهمیت دارد و بهترین روش‌های درمانی آن کدامند.
واریس چیست؟
به طور کلی، دو نوع شایع از رگ‌های قابل مشاهده بر روی پا وجود دارد: رگ‌های عنکبوتی و رگ‌های واریسی.
رگ‌های عنکبوتی رگ‌های سطحی بسیار نازکی هستند که بین اپیدرم و درم (لایه‌های بیرونی پوست) قرار دارند و به صورت خطوط آبی یا بنفش نازک و شبکه‌مانند دیده می‌شوند.
در مقابل، رگ‌های واریسی رگ‌هایی بزرگ‌تر و عمیق‌تر هستند که زمانی که بیش از حد کشیده می‌شوند، از زیر پوست بیرون می‌زنند. این دو نوع رگ معمولاً با هم ظاهر می‌شوند؛ افرادی که واریس پا دارند، اغلب رگ‌های عنکبوتی نیز دارند. اما خبر خوب اینکه بعضی افراد فقط رگ‌های عنکبوتی دارند و هیچ‌وقت دچار رگ‌های واریسی نمی‌شوند.
علت بروز واریس پا
برای درک علت این مشکل، باید اول گردش خون بدن را در نظر گرفت؛ قلب، خون را به سراسر بدن پمپاژ می‌کند و خون از طریق رگ‌ها به قلب برمی‌گردد. در رگ‌ها، دریچه‌هایی وجود دارند که مانع برگشت خون به پایین می‌شوند. وقتی این دریچه‌ها عملکرد درستی نداشته باشند، خون به سمت پایین جریان پیدا می‌کند، در رگ‌ها جمع می‌شود، دیواره رگ‌ها آسیب می‌بیند و در نهایت برجسته می‌شوند.
به گفته انجمن پوست آمریکا(AAD)، این وضعیت را «نارسایی وریدی» می‌نامند و علت اصلی ایجاد واریس پا و رگ‌های عنکبوتی است. عواملی مثل ژنتیک، سن، میزان فعالیت بدنی و حتی نوع شغل شما می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند.
برای مثال، اگر شغل‌تان ایستاده است (مثل معلم یا فروشنده)، جاذبه زمین خون را به سمت پایین می‌کشد و فشار مداوم به رگ‌ها وارد می‌شود. در مقابل، اگر تمام روز پشت میز می‌نشینید، عدم تحرک عضلات پا هم می‌تواند مانع بازگشت مناسب خون شود. بنابراین فعالیت بدنی در طول روز نقش مهمی در پیشگیری از واریس دارد.
همچنین اضافه وزن، چربی شکمی، بارداری و تغییرات هورمونی (مانند مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری) می‌توانند رگ‌ها را مستعد گشاد شدن و بروز واریس کنند.
آیا واریس پا خطرناک است؟
اگرچه رگ‌های عنکبوتی و واریسی اغلب مشکل ظاهری محسوب می‌شوند، اما در صورت عدم درمان می‌توانند باعث درد و التهاب هم بشوند. زیرا به گفته پزشکان مختصص، این رگ‌ها با ترشح مواد التهابی باعث تورم، درد و احساس سنگینی در پاها می‌شوند.
درمان به‌موقع واریس می‌تواند از بروز عوارض جلوگیری کند.
واریس پا؛ پیشگیری، قبل از درمان
بعضی از علت‌های ایجاد واریس پا مثل ژنتیک یا بارداری قابل کنترل نیستند، اما اقداماتی برای پیشگیری وجود دارد که به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- تحرک روزانه؛ اگر پشت میز کار می‌کنید، هر ۳۰ دقیقه کمی راه بروید. اگر ایستاده کار می‌کنید، هر نیم‌ساعت چند دقیقه بنشینید.
- ورزش منظم؛ پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا تمریناتی مثل بالا بردن پاها هنگام استراحت کمک زیادی به گردش خون می‌کنند.
- پرهیز از حمام داغ طولانی؛ گرمای زیاد باعث گشاد شدن رگ‌ها می‌شود.
- استفاده از جوراب واریس؛ این جوراب‌ها به بازگشت خون به قلب کمک می‌کنند و از پیشرفت واریس پا جلوگیری می‌کنند.
اما اگر رگ‌های قابل مشاهده‌ای دارید، این روش‌ها فقط از وخیم‌تر شدن مشکل جلوگیری می‌کنند و نمی‌توانند رگ‌های شکل گرفته را از بین ببرند.
روش‌های درمان قطعی واریس پا
برای درمان مؤثر واریس پا باید به متخصص پوست یا جراح عروق مراجعه کرد. درمان‌های خانگی مانند ماساژ، کرم‌ها یا برس خشک نتیجه قابل توجهی ندارند. تنها، درمان‌های پزشکی می‌توانند رگ‌های واریسی را به‌طور مؤثر از بین ببرند:
- اسکلروتراپی؛ تزریق محلول (نمک غلیظ یا مواد فوم‌مانند) به داخل رگ برای تحریک دیواره رگ و بستن آن.
- درمان با لیزر؛ استفاده از لیزرهای مخصوص مانند Nd:YAG برای سوزاندن و بستن رگ‌ها.
- چسب پزشکی ؛(Cyanoacrylate)شبیه چسب فوری است و برای چسباندن و بستن رگ‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود.
- ابلیشن با فرکانس رادیویی (RFA): استفاده از حرارت ناشی از امواج رادیویی برای از بین بردن رگ‌های آسیب‌دیده.
در برخی موارد، برای درمان واریس پا، ابتدا رگ‌های بزرگ‌تر (مانند ورید صافنوس) بسته می‌شوند و سپس رگ‌های کوچک‌تر با روش‌هایی مانند لیزر یا اسکلروتراپی درمان می‌شوند.
بازگشت‌پذیری واریس پا و راه پیشگیری
اگرچه این درمان‌ها مؤثر هستند، اما واریس پا ممکن است مجدداً در رگ‌های دیگر ظاهر شود. برای کنترل این موضوع، پیگیری درمان هر یک تا دو سال ضروری است.
بهبود جریان خون و تقویت عضلات می‌تواند خطر ابتلا به واریس را کاهش دهد. روش‌هایی که برای درمان ناراحتی ناشی از واریس استفاده می‌کنید، می‌توانند باعث جلوگیری از آن شوند؛ توضیح می‌کنیم موارد زیر را امتحان کنید:
- کفش پاشنه بلند یا جوراب تنگ نپوشید.
- نحوه نشستن یا ایستادن خود را به طور مرتب عوض کنید.
- رژیم غذایی پرفیبر و کم نمک داشته باشید.
- ورزش کنید.
- هنگام نشستن یا دراز کشیدن، پاهایتان را بالا بگیرید.
- وزن نرمال خود را حفظ کنید.
استفاده روزانه از جوراب واریس می‌تواند بازگشت رگ‌ها را تا حد زیادی کاهش دهد، هرچند پوشیدن آن‌ها ممکن است سخت یا ناراحت‌کننده باشد.
برای اطلاع از اینکه دقیقاً چه زمانی باید جوراب واریس را بپوشید و چه زمان‌هایی بهتر است از پوشیدن آن خودداری کنید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین زمان پوشیدن جوراب واریس را بخوانید.
همچنین، شستن صحیح جوراب‌های واریس نقش زیادی در حفظ خاصیت فشاری آن‌ها دارد. اگر نمی‌دانید چگونه باید آن‌ها را بشویید تا کیفیتشان حفظ شود، مطالعه مقاله نحوه شستن جوراب واریس به شما کمک خواهد کرد.
سوالات متداول
1- آیا می‌توان با وجود رگ‌های واریسی، به زندگی عادی ادامه داد؟
رگ‌های واریسی معمولاً تهدیدکننده زندگی یا اندام‌ها نیستند و معمولا خطری برای ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا ایجاد لخته‌های خون ندارند؛ چیزی که بسیاری از مردم نگران آن هستند. با این حال، علائم پیشرونده‌ای که ایجاد می‌کنند، می‌تواند دردسرساز باشد.
2- چه زمانی باید نگران رگ‌های واریسی بود؟
اگرچه واریس معمولاً خطرناک نیست، اما افزایش تورم یا درد در پاها ممکن است نشانه یک مشکل جدی‌تر باشد. علائم دیگری مانند تغییر رنگ پوست، زخم یا احساس داغی پوست در لمس، نشان دهنده زمان مراجعه به پزشک است.
3- آیا واریس به طور کامل درمان می‌شود؟
مشکلات واریس ممکن است هرگز به طور دائم از بین نروند، اما برخی درمان‌ها می‌توانند میزان موفقیت تا 80 درصدی در رفع بیماری داشته باشند.
4- بهترین درمان واریس چیست؟
بهترین درمان‌ها برای واریس پا شامل اسکلروتراپی، اسکلروتراپی هدایت‌شده با سونوگرافی، ابلیشن لیزر درون‌وریدی، ابلیشن رادیوفرکانسی و چسب پزشکی VenaSeal است. درمان مناسب برای شما توسط متخصص رگ تشخیص داده می‌شود.
