دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی چیست؟
هر لحظه مراقبت از بیمار می‌تواند حیاتی باشد، چه در بیمارستان و چه در خانه. تصور کنید می‌توانستید وضعیت سلامتی او را به‌طور دقیق و پیوسته زیر نظر داشته باشید و از هر تغییر مهم آگاه شوید. در این مقاله با دستگاه مانیتور علائم حیاتی بیمار آشنا می‌شوید و می‌بینید چگونه این ابزار، سلامت بیماران را در شرایط مختلف رصد و مدیریت می‌کند.
دستگاه مانیتور علائم حیاتی بیمار چیست؟
دستگاههای مانیتور علائم حیاتی بیمار، علائم حیاتی او را به صورت پیوسته نمایش می‌دهند و یکی از مهم‌ترین تجهیزات پزشکی تشخیصی و درمانی هستند که در کلینیک‌ها، آمبولانس‌ها، بخش‌های مختلف مراکز درمانی از جمله بخش‌های زنان و زایمان، اورژانس، اتاق عمل، بخش‌های بستری ویژه مانند NICU، CCU، SICU، MICU، اتاق ایزوله و حتی مراقبت خانگی بیماران استفاده می‌شوند.
این دستگاه‌ها که با نام‌های دیگری مانند مانیتور علائم حیاتی، مانیتور بیمار، مانیتورینگ فیزیولوژیک، مانیتورینگ قلب بیمار و مانیتورینگ خانگی نیز شناخته می‌شوند، به دو شکل ثابت و قابل حمل موجود هستند.
نسخه‌های قابل حمل که در آمبولانس‌ها و انتقال بیماران کاربرد دارند، قابلیت جدا شدن و جابه‌جایی آسان دارند.
پارامترهای قابل نمایش و امکانات هشدار در مانیتورهای علائم حیاتی
مانیتورهای علائم حیاتی می‌توانند پارامترهای مختلفی را نمایش دهند، از جمله:
فعالیت الکتریکی قلب (ECG)
ضربان قلب
آریتمی‌ها
نرخ تنفس
فشار خون به صورت تهاجمی (IBP) و غیرتهاجمی (NIBP) بر حسب میلی‌متر جیوه
درصد اشباع اکسیژن خون (SPO₂)
دمای بدن (درجه سانتی‌گراد)
میزان دی‌اکسیدکربن بازدمی (CO₂)
تعداد پارامترهای قابل نمایش بسته به محل استفاده و کاربرد دستگاه متفاوت است.
این دستگاه‌ها امکان تعیین بازه مجاز برای هر پارامتر را دارند و در صورت خروج مقادیر از این محدوده، از طریق آلارم به پرسنل درمانی یا مراقب بیمار در منزل هشدار می‌دهند. همچنین، در بخش‌های ویژه بیمارستان، این دستگاه‌ها به سیستم مرکزی مانیتورینگ متصل می‌شوند تا پرستاران بتوانند وضعیت بیماران را از ایستگاه پرستاری کنترل کنند.
انواع دستگاه مانیتور علائم حیاتی بر اساس روش اتصال
سیستم مانیتورینگ کنار تخت (Bedside Monitoring)
به صورت ثابت روی دیوار کنار تخت نصب می‌شود یا روی پایه چرخ‌دار قابل حمل است.
سیستم مانیتورینگ مرکزی (Central Monitoring)
مانیتورهای کنار تخت به یک سرور مرکزی متصل می‌شوند و داده‌ها روی مانیتور بزرگ‌تر ایستگاه پرستاری نمایش داده می‌شوند.
این سیستم نیاز به حضور دائمی پرسنل در اتاق بیمار را کاهش می‌دهد.
اتصال می‌تواند از طریق کابل شبکه، فیبر نوری، امواج رادیویی یا خطوط مخابراتی باشد.
سیستم تله‌مانیتورینگ (Tele Monitoring)
داده‌های علائم حیاتی به‌صورت بی‌سیم از بیمار به مانیتور یا مرکز کنترل ارسال می‌شود.
امکان رصد هم‌زمان بیماران در چند مرکز درمانی را فراهم می‌کند.
انواع مانیتور علائم حیاتی بر اساس کاربرد (ماژول‌ها)
مانیتور اتاق عمل: کنترل وضعیت حیاتی بیمار حین جراحی.
مانیتور CCU/ICU: پایش مداوم بیماران بخش مراقبت ویژه.
مانیتور اورژانس: کنترل سریع علائم حیاتی در بخش اورژانس.
مانیتور فشار خون: سنجش مداوم فشار خون شبانه‌روزی.
مانیتور قند خون: کنترل مداوم قند خون بیماران دیابتی.
هولتر مانیتورینگ: ثبت فعالیت قلب و ریتم آن به‌صورت ۲۴ ساعته.
اسپیرومتر (Spirometer): سنجش حجم تنفس و عملکرد ریه‌ها.
ماژول‌های اصلی در دستگاه مانیتور علائم حیاتی
ECG: نمایش فعالیت الکتریکی قلب و نرخ ضربان.
Temp: اندازه‌گیری و نمایش مداوم دمای بدن.
SPO₂: نمایش درصد اشباع اکسیژن خون به روش غیرتهاجمی.
NIBP / IBP: سنجش فشار خون غیرتهاجمی یا تهاجمی.
CO₂: اندازه‌گیری دی‌اکسیدکربن بازدمی و نرخ تنفس.
اجزای اصلی دستگاه مانیتور علائم حیاتی
نمایشگر برای نمایش داده‌ها، نمودارها و هشدارها
حسگرها و پروب‌ها (ECG، پالس اکسیمتر، کاف فشارسنج، سنسور قند خون و دما)
کلیدهای کنترل و تنظیمات
برد تغذیه و باتری اصلی و پشتیبان
نکات مهم در خرید دستگاه مانیتور علائم حیاتی بیمار
تعداد و نوع پارامترهای قابل اندازه‌گیری
ثابت یا قابل حمل بودن دستگاه
اندازه و کیفیت نمایشگر
امکان اتصال به سیستم مرکزی یا شبکه
ظرفیت باتری و نوع آن
وجود هشدارهای دقیق و قابلیت ذخیره‌سازی داده‌ها
بررسی گارانتی و خدمات پس از فروش
راهنمای استفاده و نگهداری از دستگاه مانیتور علائم حیاتی بیمار
دستگاه را در محیط خشک، بدون نور مستقیم خورشید و دمای مناسب نگه دارید.
از ضربه و رطوبت جلوگیری کنید.
کابل‌ها و پروب‌ها را به‌طور منظم بررسی کنید.
باتری‌ها را شارژ و نگهداری صحیح کنید.
از پوشش مات روی پروب پالس اکسیمتر برای جلوگیری از تداخل نور استفاده کنید.
پیش از استفاده از پروب پالس اکسیمتر، لاک ناخن بیمار را پاک کنید تا نتیجه دقیق‌تر باشد.
علاوه بر این دستگاه‌ها، دستگاههای ساده دیگری نیز برای بررسی علائم اولیه بیمار وجود دارند که می‌توان بدون حضور در مرکز درمانی، از آن‌ها استفاده کرد.
در این مقاله با ۷ نشانه حیاتی مهم و دستگاههای بررسی از راه دور بیماران که می‌توانید بدون خروج از خانه استفاده کنید، آشنا شوید.
